Αγαπητό συμβούλιο,
Έχοντας προϋπάρξει μαθητής του ελληνικού δημοσίου σχολείου και με την ιδιότητα του εν δυνάμει φιλόλογου αποφασίζω να σου γράψω μια επιστολή διαμαρτυρίας αποσκοπώντας να θίξω το ζήτημα του επιφανειακού καθωσπρεπισμού των σχολείων και της κατ’ επίφαση μέριμνας που δείχνετε σχετικά με την ευαισθητοποίηση μαθητών για τα κοινωνικά μας προβλήματα. Όπως κατάλαβες, απ’ την πρώτη μου πρόταση θα σου απευθύνομαι στον ενικό , πρώτον γιατί θέλω να σπάσω το υποκριτικό στερεότυπο του πληθυντικού ευγενείας και δεύτερον διότι έτσι θα νιώσω πιο οικεία απέναντι σου.
Η πιο γραφική και χιλιοειπωμένη ερώτηση της δεκαετίας που διανύουμε είναι και θα είναι το ‘’γιατί η χώρα μας έφτασε ως εδώ’’. Σίγουρα και εσύ και εγώ το έχουμε διαρωτηθεί. Μια απ’ τις χιλιοειπωμένες απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα είναι ότι η οικονομική κρίση που βιώνουμε πηγάζει από μια βαθύτατη κρίση ανθρωπιστικών αξιών. Συμφωνώ. Ποιος είναι ο κύριος φορέας αξιών και γνώσης στη ζωή ενός ανθρώπου; Το σχολείο. Με ποιο τρόπο λοιπόν το σχολείο αντί να γίνεται φορέας ανθρωπιστικών αξιών μεταλλάσσεται σε υπονομευτή αυτών; Η απάντηση δίνεται παρακάτω.
Θα αρχίσω την εξιστόρηση μου με ένα προσωπικό παράπονο προτάσσοντας σου μια κοινή σε όλους μας εικόνα. Εκστασιασμένοι μαθητές μετά το πέρας των μαθημάτων με αναπτήρες στο χέρι καίνε τα βιβλία τους, άλλοι τα πετάνε στα σκουπίδια ενώ κάποιοι πιο ακραίοι τα χρησιμοποιούν για κωλόχαρτα. Έτσι έρχεται η λύτρωση , έτσι έρχεται η κάθαρση από αυτό που σε πιέζει όλη τη χρονιά. Εσύ αγαπητό συμβούλιο κατηγορείς τους μαθητές γι ‘ αυτή τους τη συμπεριφορά ξεστομίζοντας εκφράσεις όπως ‘’αλήτες’’ ‘’κακομαθημένα’’ κτλπ. Εγώ αγαπητό συμβούλιο, κατηγορώ εσένα και το αγαπητό σύστημα εκπαίδευσης στην Ελλάδα που καταφέρνει να κάνει τους μαθητές να μισήσουν το βιβλίο. Οι μαθητές μισούν τη πίεση που πηγάζει απ’ αυτά. Συνδυάζουν το βιβλίο με φωνές απ’ τους γονείς τους και με μια εξαναγκαστική διαδικασία που αποβλέπει στον βαθμό. Οι μαθητές μισούν τη παπαγαλία και τη στείρα γνώση που απορρέει απ’ αυτό. Αποτέλεσμα; Πολλοί απ’ αυτούς ακούνε Καζαντζάκης και νομίζουν ότι είναι ποδοσφαιριστής. Ακόμα, χαρακτηρίζουν χλευαστικά «κουλτουριάρη» όποιον προσπαθεί να πει κάτι διαφορετικό από το ποδόσφαιρο , το facebook και τα τηλεοπτικά κλισέ. Αγαπητό συμβούλιο , σε μισώ που μαθαίνεις τους μαθητές να μισούν τα βιβλία. Με αυτό τον τρόπο τους απομακρύνεις απ’ το να μάθουν ποιοί είναι και τους αφήνεις να ανακαλύπτουν τους εαυτούς τους μέσω των like που εισπράττουν στο facebook. Αγαπητό ελληνικό σχολείο , σε μισώ που έμαθα την ομορφιά του διαβάσματος όταν έφυγα από σένα.
Αγαπητό σχολείο, με ξεπερνάει το ότι στο βωμό ενός πλασματικού καθωσπρεπισμού δεν μας μίλησες ποτέ για το σεξ. Ευθύνεστε σχολείο και καθηγητές που το 85 % των ανθρώπων στην Ελλάδα έχουν κονδυλώματα. Ευθύνεσαι σχολείο που οι μαθητές νομίζουν ότι το ΑIDS εμφανίζεται μόνο στα πιθήκια ή σε φτωχογειτονιές στην Αφρική. Ευθύνεσαι σχολείο που οι μαθητές αντιλαμβάνονται το σέξ ως κάτι πονηρό και όχι ως κάτι πέρα για πέρα φυσιολογικό. Μάλλον είμαστε ικανοποιημένοι οι μαθητές μας να μαθαίνουν τι εστί σέξ από το Υouporn. Ή Ελλάδα είναι από τις λίγες Ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχει συγκεκριμένη πολιτική στο θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Το μάθημα της Σεξουαλικής αγωγής χωρίς να είναι απαγορευμένο πρακτικά δεν γίνεται. Βασικά συγγνώμη σχολείο, εδώ σε αδικώ. Πολλοί αξιότιμοι καθηγητές θρησκευτικών μας μιλούσαν για σέξ, συμβουλεύοντας μας να μην τον παίζουμε γιατί είναι αμαρτία και να μην κάνουμε σεξ πριν το γάμο γιατί θα μας τιμωρήσει ο θεός. Στις παρυφές κάποιων μαθημάτων (Βιολογία, Ανθρωπολογία) υπάρχουν κάποια στοιχεία πάνω στο θέμα, αλλά και αυτά πολλές φορές καταχωνιασμένα στο τέλος των βιβλίων, δεν διδάσκονται. Κατά καιρούς διατίθενται φυλλάδια ενημερωτικά για επίκαιρα θέματα από το Υπουργείο Παιδείας (πχ AIDS) αλλά σε αυτά δεν δίνεται καμιά προσοχή ,σαν να πρόκειται για μια υποχρέωση η οποία πρέπει να τελεστεί.
Ας δούμε το ενδιαφέρον σας για κοινωνικά προβλήματα όπως ο ρατσισμός και ο φασισμός. Πρόκειται για φαινόμενα που διαποτίζουν με μίσος τις κοινωνίες, ένα μίσος που στρέφεται στους πιο αδύναμους. Ο φασισμός δεν κάνει εξαιρέσεις, δεν απειλεί μόνο μετανάστες, ομοφυλόφιλους, ανάπηρους και διαφωνούντες, αλλά επιδιώκει κάτω απ’ την βρωμερή του μπότα να καταστρέψει κάθε λογική, κάθε ανθρωπιά, κάθε δίκαιο, κάθε αξιοπρέπεια, κάθε ελευθερία, κάθε τι που θυμίζει αγάπη για τη ζωή. Εσύ σχολείο τι κάνεις γι’ αυτό; Διδάσκεις τα παιδιά , μέσω του μαθήματος της έκθεσης , τα αίτια , τα αποτελέσματα ,τους τρόπους αντιμετώπισης , και μετά τους λες να τα μάθουν απ’έξω για να τους εξετάσεις; Και μετά πιστεύεις ότι με αυτή τη προσέγγιση τα παιδιά θα είναι ικανά να αντιταχθούν σε τέτοια φαινόμενα και να πάρουν τη κατάσταση στα χέρια τους; Προωθούνται αντιρατσιστικές δράσεις οι οποίες δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση δράσεις. Πιο πολύ μοιάζουν με αυταπάτες ότι κάνεις κάτι ενώ στην ουσία δεν κάνεις τίποτα. Προσωπικά θεωρώ ότι στην αναπαράσταση αυτών των φαινομένων προκύπτει το ζήτημα της αντοχής της γλώσσας μπροστά στην κατάρρευση των οραμάτων του ανθρωπισμού. Αρνούμαι την αναπαράσταση της φρικαλεότητας στο πλαίσιο των ορθολογικών συμβάσεων του λόγου, γιατί κάθε λογική εξήγηση της βαρβαρότητας συνεπάγεται ως ένα βαθμό και με την αφομοίωση της. Ταινίες και ντοκιμαντέρ που δείχνουν την φρικαλεότητα του ρατσισμού και του φασισμού θεωρώ ότι είναι πολύ πιο αντιπροσωπευτικές από τη στείρα μετάδοση των αιτιών και των αποτελεσμάτων. Ακόμα , σε επίπεδο λογοτεχνικών κειμένων ,κατά την περίοδο του Β’ παγκοσμίου πολέμου αναδείχτηκαν η λογοτεχνία της φρικαλεότητας και η λογοτεχνία ντοκουμέντο. Και τα δύο αυτά είδη γεννήθηκαν απ’ την ανάγκη ανεύρεσης μίας λογοτεχνικής μορφής, η οποία να αναπαριστά την εμπειρία του φασισμού , του ρατσισμού και των ναζιστικών στρατοπέδων ρεαλιστικά ωμά και σοκαριστικά. Η απάντηση σε τέτοια φαινόμενα , σε επίπεδο αναπαράστασης , είναι η προβολή της ωμής πραγματικότητας που θα σοκάρει το μαθητή και θα καταλάβει περί τίνος πρόκειται και όχι γλυκανάλατες λογικές εξηγήσεις που συμβάλλουν στη άγραφη νομιμοποίηση τους.
Πλάθω στο μυαλό μου ένα σχολείο που οι μαθητές θα με φωνάζουν «Νίκο» κι όχι «Κύριο» και θα τολμούν να εκφράσουν τα προσωπικά τους προβλήματα. Πλάθω στο μυαλό μου ένα σχολείο που οι μαθητές θα κάνουν συχνές εκπαιδευτικές εκδρομές με στόχο την εξοικείωση τους με το φυσικό περιβάλλον και τη πρακτική επίλυση προβλημάτων. Σκέφτομαι ένα σχολείο που θα διοργανώνονται κινηματογραφικές βραδιές και εκδρομές σε θέατρα. Ονειρεύομαι ένα σχολείο που τα παιδιά θα εξοικειώνονται από νωρίς με την απενεχοποίηση του σώματός τους και τη φυσιολογικότητα του σέξ και θα μαθαίνουν για όλες τις θρησκείες του κόσμου αδογμάτιστα και με δυνατότητα ελεύθερης επιλογής. Σκέφτομαι ένα ίδρυμα στο οποίο το πνεύμα των παιδιών αφήνεται ελεύθερο να αναπτυχθεί, χωρίς να ακολουθεί τους πανομοιότυπους τρόπους της μαζικής εκπαίδευσης, ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο ο διάλογος θα κυριαρχεί ως μέσο επίλυσης διαφορών . Η αποδέσμευση από την αυθεντία του παραδοσιακού δασκάλου, η ανάδειξη ενός συνεργατικού και αλληλεπιδραστικού μοντέλου και η βιωματική μάθηση είναι αυτά που θα βασιλεύουν. Οι εξετάσεις θα εξαφανιστούν ή θα μειωθούν δραστικά και θα δώσουν τη θέση τους σε διαδικασίες αυτοαξιολόγησης και ομαδικής αξιολόγησης από τους μαθητές. Στο Δασάκι της πόλης θα οργανώνεται η ”Αστροβραδιά”: οι μαθητές θα παρατηρούν τον έναστρο ουρανό με τηλεσκόπια και θα μαθαίνουν αστρονομία και όχι ζώδια από τη Λίτσα Πατέρα. Η κύρια έμφαση θα δίνεται στο να βρουν ποιοι είναι και με τί θέλουν να ασχοληθούν στη ζωή τους.
Και να θυμάσαι αγαπητό σχολείο την ακόλουθη σοφία : «λουλούδι δεν ανθίζει σε πυρωμένες, αμμώδεις εκτάσεις»
Με εκτίμηση , Ν.Σ