♦ Ένα ποίημα κλεισμένο σε ένα συρτάρι, ένα τραγούδι που δεν ακούστηκε ποτέ, ένας πίνακας φυλαγμένος σε μία σοφίτα. Αποτελούν έργα τέχνης; Πώς αντιλαμβάνεστε τη σχέση δημιουργού και κοινού;
Πιθανή απάντηση #1: Αποτελούν έργα τέχνης αν έχουν μετουσιώσει κάποια προσωπική ή συλλογική στιγμή στο χρόνο, η οποία γέννησε κάποιο συναίσθημα. Αν υπήρξε η ανάγκη για τη μετουσίωση αυτή, τότε το αποτέλεσμα θα μπορούσε να θεωρηθεί έργο τέχνης. Το αν βρίσκεται κάπου κρυμμένο, ή έχει επικοινωνηθεί σε άλλους ανθρώπους δεν καθορίζουν αυτή του την ιδιότητα.
Πιθανή απάντηση #2: Ένα έργο τέχνης αποκτά υπόσταση μέσα από την εμπλοκή του με αυτόν που του αποκαλύπτεται είτε αυτός είναι ένας ακροατής, ένας αναγνώστης, ένα θεατής είτε και ο ίδιος ο δημιουργός του έργου. Αυτή η αποκάλυψη ενός νοήματος το καθιστά ένα έργο τέχνης και προσδίδει στην «τέχνη» ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της. Να αποκαλύπτει.
Πιθανή απάντηση #3: Ό,τι δεν βλέπω, δεν ακούω, δεν αισθάνομαι δεν υπάρχει, δεν είναι έργο τέχνης, δεν είναι.
Πιθανή απάντηση #4: Είναι έργο τέχνης του… Schrödinger.
♦ Αν θεωρήσουμε πως η διαχρονικότητα ενός καλλιτεχνικού έργου είναι από τα βασικότερα χαρακτηριστικά που το καθιστούν σημαντικό, πόσο πιστεύετε ότι αποτελεί όντως στόχο των σύγχρονων δημιουργών;
Πιθανή απάντηση: Κάθε έργο που δημιουργείται από μία ειλικρινή ανάγκη του καλλιτέχνη, είναι δυνητικά διαχρονικό. Το αν θα μείνει τελικά στο χρόνο και θα αγγίξει ανθρώπους μιας άλλης εποχής είναι αδύνατο να προβλεφθεί από τον δημιουργό του. Με αυτή την έννοια, κάθε άνθρωπος που δημιουργεί με αγνές και ειλικρινείς προθέσεις προς τον εαυτό του, την τέχνη του και τους άλλους, στοχεύει έμμεσα σε μία διαχρονικότητα. Το να στοχεύει κανείς στη διαχρονικότητα αυτή καθεαυτή είναι μάλλον ανόητο.
♦ Νιώθετε πως η παράδοση συνήθως βαραίνει ή ωθεί την έκφραση; Σκέφτεστε πως το έργο οφείλει να υπηρετεί το παρελθόν ή να το ξεπερνάει;
Πιθανή απάντηση #1: Το έργο δεν οφείλει τίποτα. Το παρελθόν απλά υπάρχει.
Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς παράδοση. Ο,τιδήποτε δημιουργήθηκε ποτέ, ή έστω τα τελευταία 5 με 10 χιλιάδες χρόνια των ανθρώπινων κοινωνιών, κατάφερε να υπάρξει, επειδή η δημιουργία επηρεάστηκε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, από κάποια προηγούμενη μορφή έκφρασης. Η παράδοση δεν είναι τίποτα άλλο από το να προσλαμβάνεις -και ίσως να δέχεσαι- αυτό που σου παραδίδεται, να το μελετάς, και έπειτα να προχωράς.
Πιθανή απάντηση #2: Και τα δύο. Η οποιαδήποτε παράδοση όντας μια φιλτραρισμένη ανα το χρόνο τέχνη είναι μια πολύ ισχυρή καλλιτεχνική πρόταση. Όταν έχεις ακούσει ένα συναίσθημα να εκφράζεται με μία λέξη είναι δύσκολο να βρεις μια καινούρια λέξη για να το εκφράσεις. Αντίστοιχα λοιπόν η οποιαδήποτε παράδοση βαραίνει την έκφραση ενός ανθρώπου στο σήμερα λόγω του ήδη υπάρχοντος τρόπου έκφρασης που διαθέτει, αναλόγως πάντα με την εμπλοκή του σ’ αυτή. Όταν επίσης μέσα από το φιλτράρισμα των χρόνων προκύπτει κάτι διαχρονικά όμορφο, είναι δύσκολο επίσης να ειπωθεί κάτι με παρόμοια διαχρονικό τρόπο. Όταν σε πείσμα αυτών των δυσκολιών τα συναισθήματα, χωρίς να μπορούν να κάνουν και διαφορετικά, εκφράζονται, η παράδοση μπορεί να λειτουργήσει σαν μια βάση (ώθησης) για να εκφράσουμε ακόμα πιο εύστοχα, ακόμα πιο όμορφα, συναισθήματα που έχουν ξαναειπωθεί ή ακόμα καλύτερα να βρούμε ανεξερεύνητα καινούρια συναισθήματα που πλέον είναι ώριμα για να εκφραστούν.
♦ Θεωρείτε πως η διαδικασία της ερμηνείας και ανάλυσης ενός καλλιτεχνικού έργου αφαιρεί κάτι από το συναίσθημα που προκύπτει κατά την πρώτη επαφή μας με αυτό;
Πιθανή απάντηση #1: Όχι, η πρώτη επαφή με το έργο μένει άσβεστη. Ακόμα και η γοητεία που προσδίδει το ανεξερεύνητο σε ένα έντονο συναίσθημα, παραμένει και μετά την ερμηνεία ως ανάμνηση.
Πιθανή απάντηση #2: Δεν αφαιρεί. Αλλάζει, μετασχηματίζει, εξελίσσει.
Πιθανή απάντηση #3: Καταρχάς να πούμε ότι η ερώτηση είναι κατευθυντική, αφού δεν εξετάζει καθόλου το ενδεχόμενο η ανάλυση και ερμηνεία ενός έργου να προσθέτει κάτι στα συναισθήματα που μας προκαλεί. Είναι γεγονός ότι οποιαδήποτε συζήτηση πάνω σε κάποιο καλλιτεχνικό έργο το μεταλλάσσει με πολλούς τρόπους, προκαλώντας μας πολλές σκέψεις και συναισθήματα που δεν υπήρχαν κατά την πρώτη επαφή. Μπορείς κάλλιστα να λατρέψεις ή να μισήσεις ένα έργο, μετά την ανάλυσή του. Το ίδιο μπορεί να συμβεί με έναν άνθρωπο για τον οποίο αλλάζεις οπτική μετά την πρώτη γνωριμία σας.
Δεν είναι όμως φοβερό, όταν κάτι το λατρεύεις από την πρώτη στιγμή;
Πιθανή απάντηση #4: Αν το συναίσθημα είναι αληθινό δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από τη διαδικασία της ανάλυσης, μπορεί ακόμα και να ισχυροποιηθεί. Αν μέσα από την ανάλυση το συναίσθημα φθίνει, τότε καλώς φθίνει.
♦ Μία από τις πιο έντονες ανάγκες του δημιουργού είναι το να καταφέρει να μιλήσει για την εποχή του. Πόσο εύκολο ή δύσκολο πιστεύετε ότι είναι αυτό από τη στιγμή που ο ίδιος αποτελεί μέρος αυτής;
Πιθανή απάντηση: Ο οποιοσδήποτε δημιουργός πάντα μιλάει εκφράζοντας το δικό του βίωμα, είτε αυτό είναι ο διαχρονικά φλέγων έρωτας, είτε καταστάσεις που συμβαίνουν εδώ και τώρα. Δεν είναι δυνατό λοιπόν να πάρει τη θέση ενός αντικειμενικού παρατηρητή, αλλά μπορεί να εκφράσει αυτό το δικό του βίωμα.
♦ Ο Όσκαρ Ουάιλντ σημειώνει στο κείμενο για τις αισθητικές του απόψεις, όπως δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στη Δεκαπενθήμερη Επιθεώρηση το 1891: «Είναι ο θεατής, κι όχι η ζωή, αυτό που αντικαθρεφτίζει στην πραγματικότητα η τέχνη». Μπορεί τελικά ένα έργο να μιλήσει για την κοινωνική πραγματικότητα του εκάστοτε σήμερα, αν θεωρήσουμε ότι η παραπάνω θέση ισχύει;
Πιθανή απάντηση: Αμέ! (βλ. προηγούμενη ερώτηση-απάντηση)
♦ Με αφορμή το σχέδιο και το κείμενο που επιλέξατε για την αφίσα του επερχόμενου live σας, σε ποιο σημείο θεωρείται ότι συγκλίνουν ο λόγος, η βία, η σάρκα, η αγάπη, η πραγματικότητα κι ο δρόμος στο έργο σας; Πιστεύετε πως η εποχή μας κυριαρχείται από ηθικά καταπιεσμένες τάσεις;
Πιθανή απάντηση: Ο λόγος όπως και η σιωπή, η βία όπως και η μη βία, η σάρκα όπως και η ψυχή, η αγάπη όπως και το μίσος, η πραγματικότητα όπως και το φαντασιακό, είναι όλα στιγμιαίες εκφάνσεις ενός χαοτικού συστήματος ανθρώπινων και συμπαντικών συναισθημάτων, σχέσεων και γεγονότων. Αναπόφευκτα, το έργο μας καθορίζεται από τις στιγμιαίες αυτές εκφάνσεις, κυρίως από εκείνες που κάνουν κάπως περισσότερο αισθητή την παρουσία τους μέσα στο χρόνο.
Στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, ναι, από πάντα στις ανθρώπινες κοινωνίες κυριαρχεί η ηθική καταπίεση και το μόνο που αλλάζει μέσα στο χρόνο είναι η μορφή της. Αντίστοιχα, πάντα υπάρχουν εκείνοι που προσπαθούν να αλλάξουν τις τάσεις αυτές, πρώτα επειδή είναι μια προσωπική ανάγκη τους και έπειτα για τους γύρω τους.
Ευχαριστούμε πολύ τους αγαπημένους μας αστρογόνο για τις πιθανές/ απίθανες απαντήσεις τους. Αύριο, Παρασκευή 2 Νοεμβρίου, θα εμφανιστούν μαζί με τους λάμδα στο Ίλιον plus. Σπεύσατε βραδέως.
