Με μια μπανάνα στο χέρι

Με μια μπανάνα στο χέρι

«Ούτε χίλιες αντιρατσιστικές εκδηλώσεις και πορείες δεν μπορούν να πλήξουν τόσο καίρια τον ρατσισμό όσο η πράξη του Ντάνι Άλβες». Η φράση αυτή ανήκει σε άρθρο γνωστού ειδησεογραφικού site και συμπυκνώνει την επακόλουθη  αντίδραση των ΜΜΕ αναφορικά με την περίφημη πλέον κίνηση του ποδοσφαιριστή της Μπαρτσελόνα. Πιο συγκεκριμένα, η ενστικτώδης και απλή πράξη του Ντάνι  Άλβες να φάει την μπανάνα που του πέταξε ένας οπαδός της αντίπαλης ομάδας Βιγιαρεάλ, κατά τη διάρκεια της αναμέτρησης των δύο ισπανικών ομάδων, πυροδότησε παγκόσμιο αντιρατσιστικό σεισμό. Την σκυτάλη έλαβε ο συμπαίκτης του Άλβες, Νεϊμάρ, ο οποίος δημοσιοποίησε στα social media μια φωτογραφία αυτού και του γιού του κρατώντας μια μπανάνα. Ήταν να μην γίνει αρχή… με κινηματογραφική ταχύτητα τα social media γέμισαν με φωτογραφίες ποδοσφαιριστών, μοντέλων, επιχειρηματιών, οι οποίοι έδειχναν την αντίθεσή τους στο φαινόμενο του ρατσισμού κρατώντας το νέο πλέον αντιρατσιστικό σύμβολο. Κάπως έτσι λοιπόν ξετυλίχθηκε ένα γαϊτανάκι θριαμβολογιών και διθυραμβικών δηλώσεων στα ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με κύριο θέμα την γενική κατακραυγή του ρατσισμού και των εκδηλώσεων του.

Την ίδια στιγμή σε μια χώρα του τετάρτου κόσμου ο συνήγορος μια άλλης ομάδας ισχυριζόταν, ότι οι οπαδοί της φέρνουν μπανάνες στο γήπεδο σε περίπτωση που τους κόψει καμιά λιγούρα. Προς επιβεβαίωση του συνηγόρου, οι οπαδοί δεν δίστασαν να πετάξουν μια μπανάνα σε ποδοσφαιριστή της αντίπαλης ομάδας. Μετά όμως απ’ αυτή τη δυναμική διαδικτυακή μπουνιά στον ρατσισμό, ίσως και κάποιος απ’ αυτούς τους οπαδούς να έβγαλε μια αντιρατσιστική selfie κρατώντας μια μπανάνα. Γνώριζε καλά, ότι έτσι θα εξασφάλιζε εκατοντάδες like στο Facebook και θα έδινε και μια κουλτουριάρικη πινελιά στο δημόσιο ιντερνετικό του προφίλ.

Ένα μήνυμα στο Facebook ή το Twitter διαβάζεται από τους φίλους του χρήστη και μεταδίδεται σε άλλους, που το αναμεταδίδουν. Σύμφωνα με μία έρευνα, τον Ιούνιο του 2011 στις ΗΠΑ, ο αριθμός των λεπτών σε σύνδεση στο «κινητό» ίντερνετ (από smartphones, iPad…) ξεπέρασε αυτό του παραδοσιακού (ADSL) . Αυτό σημαίνει, ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι, όπου και αν βρίσκονται, έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν ακόμα και με όσους δεν γνωρίζουν άμεσα ( «φίλους των φίλων» στο Facebook). Έτσι, μπροστά σε ένα ισχυρό στόχο γινόμαστε «σμήνος». Η συμπεριφορά αυτή δεν διαφέρει πολύ από αυτήν που επικρατεί στο ζωϊκό βασίλειο. Επί παραδείγματι, τα ψαρόνια, όταν αντιληφθούν τη παρουσία ενός πετρίτη η ενός γερακιού που είναι οι θηρευτές τους μαζεύονται κοντά, ώστε να μην μπορέσει ο κυνηγός να απομονώσει κάποιο και να το αρπάξει. Δεν πρόκειται για αλτρουιστική συμπεριφορά, καθώς όλα προσπαθούν να διεισδύσουν στο εσωτερικό της ομάδας, ώστε να διατρέχουν λιγότερο κίνδυνο.  Στις ομάδες αυτού του είδους, οι αλλαγές κατεύθυνσης ξεκινούν από την ξαφνική κίνηση ενός οποιοδήποτε μέλους ( βλ.Dani Alves, Neymar) και οι υπόλοιποι παρασύρονται σ’ ένα είδος χιονοστιβάδας. Συνεπώς, αυτή η αντιρατσιστική έξαρση των τελευταίων ημερών  ενδέχεται να διαιωνίζεται λόγω των «αγελοποιημένων» σχέσεων και κινήσεων που έχουν εγκαθιδρυθεί στα social media.

Ο ρατσισμός είναι ένα κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο που τα αίτια του έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης σε διάφορα επιστημονικά πεδία και ιδιαίτερα σε αυτό της ψυχανάλυσης. Ο φόβος για τον ξένο υπάρχει από τα αρχαία χρόνια και επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας. Το γεγονός, ότι όλη αυτή  αντιρατσιστική καμπάνια  που έχει ξεσπάσει μέσω selfie, προβάλλεται ως δυναμικό χτύπημα ενάντια στο ρατσισμό θα έπρεπε να φαντάζει ουτοπία. Μια γλυκανάλατη ουτοπία, η οποία ενδεχομένως να εξυπηρετεί συγκεκριμένους σκοπούς. Προάγονται και επαινούνται δράσεις, οι οποίες δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση δράσεις. Περισσότερο μοιάζουν με αυταπάτες ότι κάνεις κάτι ενώ στην ουσία δεν κάνεις τίποτα.

Όλο αυτό το θέμα αλλοιώνει την έννοια του αντί-ρατσιστή, την ευτελίζει και της δίνει μια χαλαρή και απολιτίκ χροιά. Η αντιρατσιστική στάση απέναντι σε πράγματα και ανθρώπους αποτελεί συγκεκριμένη πολιτική θεώρηση και στάση ζωής, η οποία απαιτεί αγώνες πίστη και επιμονή για να στηριχθεί.

Ειδικά στη χώρα μας τα φαινόμενα ρατσιστικής συμπεριφοράς είναι σοκαριστικά: άνθρωποι που βασανίζονται από αστυνομικούς με κουκούλες, μετανάστες με βρέφη στην αγκαλιά που πνίγονται στη θάλασσα, έχοντας πάνω τους προβολείς των λιμενικών σκαφών που απολαμβάνουν το θέαμα. Μόνο το 2013 το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε 166 περιστατικά με τουλάχιστον 320 θύματα. Ας μην κοροϊδευόμαστε λοιπόν νομίζοντας ότι νικάμε τον ρατσισμό βγάζοντας μια φωτογραφία  με μια μπανάνα, όσο και αν θέλουν να μας πείσουν για το αντίθετο. Το ζητούμενο είναι να απαντάς ουσιαστικά στο ρατσισμό και όχι με wanna be εκδηλώσεις αντιρατσιστικής συμπεριφοράς.

Ν.Σ.

Author

Οι φίλοι μου σαλιγκραφείς συχνά μου λένε ότι μοιάζω με γυναίκα· θα 'λεγα ότι βρίσκω ένα κάποιο ενδιαφέρον σε αυτή την αοριστία. Ο σκύλος μου απ' την άλλη, με κοροϊδεύει ότι είμαι αδέξιος και ενίοτε κοινωνικά απροσάρμοστος. Ίσως, γι' αυτό και όταν μιλάω κουνάω γρήγορα τα χέρια μου χτυπώντας καταλάθος τους διπλανούς μου. Η ευθύνη μου ως σαλιγκραφέας συνοψίζεται στο να λέω ψέμματα και να βάζω άνω τελείες· η άνω τελεία συμπυκνώνει την ποιητική μου θεωρία. Απ' την άλλη μισώ τα greeklish και τα μηχανάκια, ιδίως δε, όταν αυτά με προσπερνάνε από δεξιά. Η λογοτεχνία του 19ου αιώνα είναι η αγαπημένη μου.-